L Konferencja Naukowa Polskiego Towarzystwa Antropologicznego

Poznań 9-11 września 2025 r.

Wykładowcy

Fot: Thompson McClellan Photography

Dr Robert M. Sapolsky 

autor, ekspert w dziedzinie stresu, biolog oraz neurobiolog

Robert M. Sapolsky jako dziecko marzył o zamieszkaniu w afrykańskich dioramach w Muzeum Historii Naturalnej w Nowym Jorku. W wieku dwudziestu jeden lat dotarł do Afryki, gdzie dołączył do stada pawianów. Chociaż perspektywa bycia naturalistą pociągała go jako możliwość ucieczki z Brooklynu, nigdy nie zaniechał kontaktu z ludźmi. W rzeczywistości wybrał życie w towarzystwie pawianów ze względu na ich użyteczność w badaniach nad stresem i zdrowiem ludzi. Jak zauważa Dr Sapolsky, pawiany żyją w dużych, złożonych grupach społecznych i mają mnóstwo czasu wolnego, który można „poświęcić na bycie wrednym dla siebie na wzajem” – dla pawiana czy człowieka, „stres” rzadko odnosi się do unikania drapieżnika. Zamiast tego, w znacznej mierze dotyczy on psychologicznie stresujących interakcji z członkami własnego gatunku. Jak wyjaśnia Dr Sapolsky w swojej książce „Dlaczego zebry nie mają wrzodów”, właśnie w takich okolicznościach pojawiają się choroby związane ze stresem. A pawiany, podobnie jak ludzie, stanowią doskonały temat opowieści. Unikalna perspektywa Sapolsky’ego na ludzką kondycję wynika z ponad trzydziestoletniego doświadczenia zarówno jako biologa terenowego, jak i neurobiologa laboratoryjnego. W związku z tym, z łatwością przechodzi od analizy hierarchii w społecznościach naczelnych (zarówno ludzkich, jak i pawianów) do wyjaśniania neurochemii stresu – w sposób zrozumiały nawet dla osób nieprzygotowanych do zagłębiania się w naukę. Najbardziej fascynującym aspektem ludzkiego zachowania dla Dr. Sapolsky’ego jest paradoks: jesteśmy zarówno najbardziej agresywnym gatunkiem na Ziemi, jak i najbardziej altruistycznym, współpracującym i empatycznym. W swojej książce „Zachowuj się. Jak biologia wydobywa z nas to, co najgorsze, i to, co najlepsze” bada, jak każdy akt – heroiczny, przerażający czy pośredni – jest wynikiem neurobiologicznych procesów, które miały miejsce chwilę wcześniej, bodźców środowiskowych, które uruchomiły te procesy, oraz wpływów hormonalnych w poprzedzających godzinach… sięgających aż do dzieciństwa i doświadczeń płodowych, które kształtują mózg, a także efektów genów, kultury, ekologii i ewolucji.

Z tego wyłania się perspektywa, w której jako organizmy biologiczne dysponujemy znacznie bardziej ograniczoną wolną wolą, niż zazwyczaj się to zakłada. Najnowsze prace Dr. Sapolsky’ego koncentrują się na wyjaśnianiu tego zagadnienia, niezależnie od tego, czy rozważamy zachowania mordercy, czy działania, za które jesteśmy chwaleni. Ta synteza stanowi podstawę jego nowej książki „Determined: A Science of Life Without Free Will” (Penguin/Random House, 2023).

Zachowuj się. Jak biologia wydobywa z nas to, co najgorsze, i to, co najlepsze” to książka uznana za bestseller przez New York Times, najlepsza książka Washington Post w 2017 roku, pozycja, która uzyskała nagrodę Los Angeles Times. Została przetłumaczona na 16 języków. Sapolsky napisał również książkę „Primate’s memoir”, która w 2001 roku zdobyła nagrodę Bay Area Book Reviewers w kategorii nonfiction, a także „Dlaczego zebry nie mają wrzodów”, „Kłopot z testosteronem i inne eseje z biologii ludzkich tarapatów” oraz „Małpie amory i inne pouczające historie o zwierzęciu zwanym człowiekiem”. Dr Sapolsky został w 2008 roku uhonorowany Rockefeller University’s Lewis Thomas Prize za Pisanie o Nauce. Jego artykuły popularnonaukowe publikowane były w takich czasopismach jak Discover, Los Angeles Times, The New Yorker oraz The Wall Street Journal.

Dr Sapolsky jest stypendystą programu „Genius” fundacji MacArthurów, profesorem biologii, neurologii i neurochirurgii na Uniwersytecie Stanforda oraz badaczem w Narodowym Muzeum Kenii. Jego program telewizyjny w National Geographic z 2008 roku dotyczący stresu oraz wykłady online na temat biologii zachowań człowieka obejrzały dziesiątki milionów osób. Humor i człowieczeństwo, które wnosi do niekiedy poważnych tematów sprawiają, że Dr Sapolsky jest fascynującym mówcą. Prowadzi wykłady na różnorodne tematy, w tym o stresie i chorobach z nim związanych, biologii w kontekście debaty o wolnej woli, biologii naszej indywidualności, biologii przekonań religijnych, depresji, pamięci, schizofrenii oraz chorobie Alzheimera.

Dr Piers Mitchell

Piers Mitchell jest zatrudniony na Wydziale Archeologii Uniwersytetu w Cambridge, jednocześnie pracując jako specjalista szpitalny w brytyjskiej Narodowej Służbie Zdrowia. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na zagadnieniu zdrowia i choroby w przebiegu ewolucji człowieka. Kieruje jednostką naukową Cambridge Ancient Parasites Laboratory. Piers kształcił się w takich obszarach, jak paleopatologia, osteoarcheologia, historia medycyny, medycyna, parazytologia, chirurgia ortopedyczna i szkolnictwo wyższe. W latach 2012–2015 był przewodniczącym British Association for Biological Anthropology and Osteoarchaeology, a w latach 2015–2017 prezesem Paleopathology Association, organizacji o zasięgu światowym zajmującej się badaniem chorób w przeszłości. Jest współredaktorem naczelnym czasopisma International Journal of Osteoarchaeology. Dotychczas opublikował ponad 200 artykułów i 6 książek. Jego najnowsze dzieło nosi tytuł Parasites in Past Civilizations and Their Impact Upon Health (Cambridge University Press, 2023). Został uwieczniony w  ponad 20 telewizyjnych filmach dokumentalnych przedstawiających jego badania chorób w dawnych populacjach, a dziennikarze opublikowali ponad tysiąc artykułów informacyjnych na temat jego pracy.

Prof. dr hab. Ewa Sikora

Prof. dr hab. Ewa Sikora – obecnie na emeryturze – jest czołową postacią w dziedzinie badań nad starzeniem się i starzeniem komórkowym w Polsce. Po ukończeniu studiów na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego zdobyła doktorat w Instytucie Biologii Doświadczalnej, im. M. Nenckiego, PAN gdzie przez 25 lat kierowała Pracownią Molekularnych Podstaw Starzenia. Prof. Sikora była stypendystką European Research Council, co umożliwiło jej odbycie stażu podoktorskiego w Institute of Cancer Research w Sutton, w Wielkiej Brytanii, a także Godeski Professorship na pobyt w Cross Cancer Institute w Edmonton w Kanadzie. Jej kariera naukowa obejmowała współpracę z wybitnymi badaczami z dziedziny biogerontologii, takimi jak prof. Claudio Franceschi z Uniwersytetu w Modenie we Włoszech, gdzie spędziła wiele miesięcy realizując wspólne  projekty badawcze. Prof. Sikora wniosła znaczący wkład do literatury naukowej jako współautorka blisko 150 publikacji i rozdziałów książek. Była pionierką badań starzenia komórkowego w Polsce i brała udział wraz ze światowymi  liderami w tej dziedzinie w opracowaniu przewodnika MICSE opublikowanego na łamach czasopisma “Cell” dającego zestaw uniwersalnych narzędzi do badania procesu starzenia komórkowego  in vivo (Ogrodnik et al. Cell. 2024,187(16):4150-4175).   Była inicjatorką Polskiego Programu Stulatków- PolStu98.  Brała również udział w europejskich wieloośrodkowych projektach badawczych, takich jak GEHA–The Pan-European „Genetics of Healthy Aging” oraz Mark-Age biomarkers of aging.  Prof. Sikora pełniła funkcje redakcyjne w renomowanych czasopismach o tematyce biogerontologicznej, w tym Aging Research Reviews oraz Mechanisms of Ageing and Development. Organizowała liczne konferencje krajowe oraz międzynarodowe poświęcone tematyce starzenia, a także sama była zapraszana na wiele prestiżowych  konferencji, w tym ICSA (International Cell Senescence Association). Wygłaszała referaty na zaproszenie w czołowych Instytutach naukowych,  w tym NIA oraz Weizmann Institute of Science. W trakcie swojej kariery wypromowała 14-tu doktorów i jest głęboko zaangażowana w popularyzację nauki. Zespół prof. Sikory został wyróżniony nagrodami Polskiej Akademii Nauk za wybitne osiągnięcia naukowe. Prof. Sikora jest również aktywnym członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, najstarszej organizacji naukowej w Polsce, co odzwierciedla jej trwałe zaangażowanie w rozwój nauki i popularyzację wiedzy naukowej.

Dr hab. Anna Kopiczko prof. AWF

Doktor habilitowany w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu, profesor w Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie, w Katedrze Biologii Człowieka, w sekcji Antropologii. Wykładowca antropologii sportu, antropologii kultury fizycznej, diagnostyki rozwoju fizycznego, kinantropometrii. Członek European Anthropological Association, International Society of Bone and Soft Tissue Pathology, Polskiego Towarzystwa Antropologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Stylu Życia. Ekspert zewnętrzy Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej w panelach aktywność fizyczna i choroby układu kostno-stawowego. Jej zainteresowania naukowe dotyczą uwarunkowań gęstości mineralnej kości w różnych lokalizacjach szkieletu, w polskiej populacji, a także wśród zawodników różnych dyscyplin sportu, etiopatogeneza osteopenii w sporcie. Certyfikowany expert densytometrii obwodowej i osiowej NORLAND® at Swissray. Członek Rady Nauk o Kulturze Fizycznej AWF w Warszawie. Stypendystka 17 edycji Stypendium Ministra Edukacji i Nauki dla wybitnych młodych naukowców. Stypendium przyznane za osiągnięcia w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu.

Prof. Sławomir Kozieł

Prof. Sławomir Kozieł jest kierownikiem Zakładu Antropologii Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. Ludwika Hirszfelda Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu, wykłada anatomię prawidłową człowieka na Wydziale Medycznym Politechniki Wrocławskiej i dodatkowo od września 2024 roku pełni funkcję Prorektora Karkonoskiej Akademii Nauk Stosowanych w Jeleniej Górze. Cała kariera naukowa prof. Kozieła związana była z Zakładem Antropologii PAN, gdzie rozpoczął pracę naukową w 1994 roku, a którego był dyrektorem w latach 2010-2016. 

Zainteresowania badawcze profesora skupiają się wokół szeroko pojętej auksologii, w tym także epidemiologicznej, ekologii behawioralnej oraz wybranych zagadnień z kultury fizycznej. Jego badania obejmowały zagadnienia zróżnicowania wieku szczytu skoku pokwitaniowego, biologicznych skutków transformacji społeczno-ustrojowej w Polsce, biologicznych i zdrowotnych przejawów nierówności społecznych w Polsce i ich zmian w czasie,  biologicznych podstaw zachowań człowieka w perspektywie ekologii behawioralnej i psychologii ewolucyjnej oraz długotrwałych skutków prenatalnego matczynego stresu wywołanego katastrofą naturalną na rozwój i wzrastanie dzieci.

 Jest autorem lub współautorem ponad 200 artykułów naukowych, z tego ponad 180 publikacji w renomowanych międzynarodowych periodykach naukowych, 19 rozdziałów w monografiach lub książkach, w tym o zasięgu międzynarodowym oraz współautorem 3 monografii i edytorem 4 pozycji książkowych, w tym o zasięgu międzynarodowym. Był kierownikiem 4 krajowych projektów badawczych, współwykonawcą 8 krajowych i jednego polsko-brytyjskiego projektu badawczego. Brał czynny udział w licznych konferencjach międzynarodowych oraz współuczestniczył w organizacji pięciu konferencji międzynarodowych i jednej krajowej. Prowadził opiekę nad licznymi pracami magisterskimi i wypromował 6 doktorów. Piastuje stanowisko przewodniczącego Auxological Society – niemieckiego towarzystwa naukowego, jest członkiem Europejskiej Asocjacji Antropologicznej i kilku innych międzynarodowych towarzystw naukowych. W latach 2020 – 2024 pełnił funkcję redaktora naczelnego czasopisma Anthropological Review. Wraz ze swoim zespołem prowadzi badania antropologiczne w Indiach, Indonezji oraz Mongolii w ramach licznej współpracy międzynarodowej.

Prof. UAM dr hab. Marta Krenz-Niedbała

Antropolog biologiczny, zatrudniona na stanowisku profesora w Instytucie Biologii i Ewolucji Człowieka na Wydziale Biologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, kierująca zespołem badawczym Biologia ewolucyjna człowieka. Jej zainteresowania naukowe dotyczą zjawisk biologicznych zachodzących w dawnych populacjach ludzkich, takich jak procesy mikroewolucyjne i strategie adaptacyjne, wpływ warunków życia na status biologiczny osobnika i populacji, szkieletowe wyznaczniki stanu zdrowia, czynniki biokulturowe wpływające na wzrastanie i rozwój dzieci, a także metodyka badań i tafonomia ludzkich szczątków kostnych.

Ramowy program konferencji

Szczegółowy program zostanie opublikowany w późniejszym terminie

Wtorek, 9.09.2025 (Collegium Minus UAM)

8.00-9.00           Rejestracja uczestników

9.00-9.30           Otwarcie konferencji

9.30-10.15         Wykład plenarny I

10.15-11.00      Wykład plenarny II

11.00-11.30      Przerwa kawowa

11.30-13.00      Sesja ekspercka

  1. Aktualne tematy badawcze w auksologii
  2. Aktualne tematy badawcze w biologii populacji historycznych
  3. Aktualne tematy badań antropologicznych w naukach o kulturze fizycznej

13.00-14.00      Obiad

14.00-15.30      Sesje naukowe I i II

15.30-16.00      Przerwa kawowa

16.00-18.00      Uroczysta Sesja Jubileuszowa

18.00-20.00      Bankiet powitalny


Środa, 10.09.2025
(Collegium Biologicum UAM)

8.00-9.00          Rejestracja uczestników

9.00-11.00        Sesje naukowe III, IV i V

11.00-11.30      Przerwa kawowa

11.30-13.30      Sesje Młodych Antropologów

13.30-14.30      Obiad

14.30-16.00      Dyskusja panelowa z udziałem ekspertów „Przyszłość antropologii – kierunki rozwoju badań, kierunki rozwoju PTA”

16.00-16.30      Przerwa kawowa

16.30-18.00      Walne zebranie członków PTA

20.00 –              Świętujemy 100 lat PTA! Kolacja na Wydziale Biologii


Czwartek, 11.09.2025
(Collegium Biologicum UAM)

9.00-11.00        Sesje naukowe VI, VII i VIII

11.00-11.15      Przerwa kawowa

11.15-13.00      Sesja posterowa

13.00-13.30      Zakończenie konferencji

13.30-14.30      Obiad

Copyright © PTA 2024