Z głębokim żalem informujemy, że 9 czerwca 2021 roku zmarła prof. dr hab. Maria Chrzanowska, wieloletni pracownik Zakładu Antropologii Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie i członek Polskiego Towarzystwa Antropologicznego.
Pani prof. Maria Chrzanowska ukończyła studia wyższe na Wydziale Biologii Nauk o Ziemi Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W roku 1963 uzyskała stopień magistra biologii ze specjalnością w zakresie antropologii. W roku 1966 rozpoczęła pracę w ówczesnej Katedrze Antropologii naszej Uczelni jako asystent, a po uzyskaniu stopnia doktora na stanowisku adiunkta.
Doktorat w zakresie nauk przyrodniczych uzyskała w roku 1975 w Uniwersytecie Jagiellońskim na podstawie rozprawy pt. „Postawa ciała oraz jej związek z typem budowy ciała i poziomem rozwoju biologicznego dzieci i młodzieży”.
W latach 1978–1984 pełniła funkcję zastępcy dyrektora Instytutu Nauk Biomedycznych. Kolejny stopień naukowy doktora habilitowanego nauk o kulturze fizycznej w zakresie antropologii uzyskała w roku 1992 na podstawie całokształtu dorobku naukowego i pracy habilitacyjnej pt. „Biologiczne i społeczno-ekonomiczne determinanty rozwoju podskórnej tkanki tłuszczowej dzieci i młodzieży”. Tytuł profesora w zakresie nauk o kulturze fizycznej uzyskała w 2009 roku.
Od roku 1993–2014 była członkiem Senatu Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie.
W latach 1999 do 2008 pełniła funkcję kierownika Zakładu Antropologii oraz funkcję kierownika Studiów Doktoranckich Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie.
Pracowała także w Instytucie Kultury Fizycznej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej
w Nowym Sączu na stanowisku profesora oraz kierownika Zakładu Nauk Biomedycznych.
Była członkiem z wyboru:
Komitetu Antropologii Polskiej Akademii Nauk KA PAN w okresie 1998–2015;
Rady Naukowej Zakładu Antropologii Polskiej Akademii Nauk w okresie 1996–2018;
Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Antropologicznego w okresie 1999–2011;
oraz członkiem:
Polskiego Towarzystwa Antropologicznego (PTA);
Europejskiego Towarzystwa Antropologicznego (EAA);
European Association for the Study of Obesity 1999–2005;
Polskiego Towarzystwa Otyłości i Przemiany Materii od 2005,
Polskiego Towarzystwa Naukowego Kultury Fizycznej.
W okresie od 2001 do 2003 roku pełniła funkcję recenzenta Sekcji PO4C Biologia – Komitetu Badań Naukowych w konkursach XXII, XXIII, XXIV, XXV.
Opublikowała ponad 150 prac naukowych obejmujących książki, monografie, rozprawy naukowe, artykuły, komunikaty i skrypty. Zainteresowania naukowe Pani Profesor dotyczyły: antropologii ontogenetycznej (auksologii), antropologii społecznej, antropologii sportowej,
a prowadzone kierunki badań dotyczyły takich zagadnień jak:
– Normy i standardy rozwoju somatycznego i motorycznego dzieci i młodzieży.
– Trendy sekularne i akceleracja rozwoju somatycznego i motorycznego dzieci i młodzieży.
– Rozpowszechnienie nadwagi, otyłości oraz niedoborów masy ciała w populacji dzieci i młodzieży i osób dorosłych.
– Poziom otłuszczenia i dystrybucja tkanki tłuszczowej – zmiany w rozwoju osobniczym i trendy sekularne.
– Czynniki ryzyka otyłości brzusznej u dzieci i osób dorosłych.
– Styl życia (aktywność fizyczna i sposób żywienia) a wybrane wskaźniki masy i otłuszczenia ciała w populacjach dzieci, młodzieży i dorosłych.
Była Autorem lub współautorem takich prac jak:
– Wyniki badań kontrolno-diagnostycznych oraz propozycje modelu rekreacji i rehabilitacji ruchowej pracowników Huty Aluminium w Skawinie.
– Dziecko krakowskie: poziom rozwoju biologicznego dzieci i młodzieży miasta Krakowa.
– Normy rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży z Nowej Huty.
– Poziom rozwoju biologicznego dzieci i młodzieży z wadami postawy ciała.
– Niektóre odrębności rozwojowe dzieci otyłych i nadmiernie szczupłych.
– Niektóre epidemiologiczne i społeczno-kulturowe aspekty nadwagi i otyłości na przykładzie populacji dorosłych z regionu Polski Południowo-Wschodniej.
– Wpływ otłuszczenia ciała w dzieciństwie na występowanie otyłości we wczesnym wieku dorosłym (12-letnie badania longitudinalne).
– Dziecko Krakowskie 2000. Poziom rozwoju biologicznego dzieci i młodzieży miasta Krakowa.
– Sprawność fizyczna i postawa ciała i młodzieży miasta Krakowa.
– Cechy somatyczne i sprawność motoryczna mężczyzn z populacji krakowskiej.
– Nadwaga i otyłość dzieci i młodzieży Krakowa na tle standardów międzynarodowych.
– Przewodnik do ćwiczeń z antropologii.
– Changes in BMI and the prevalence of overweight and obesity in children and adolescents.
– Ekspansja nadwagi w populacji dzieci i młodzieży Krakowa w okresie 1971 – 2000 w świetle wskaźnika EOW (Extent Overweight).
– Socioeconomic determinants of menarche in rural Polish girls using the decision trees method.
– Overweight and obesity in rural girls from Poland: changes between 1987 and 2001.
– Wzrastanie i dojrzewanie dzieci i młodzieży Krakowa na przełomie XX i XXI wieku.
Pod Jej kierunkiem stopień doktora uzyskało 9 doktorantów.
Do najważniejszych wyróżnień i odznaczeń jakie otrzymała Pani prof. Maria Chrzanowska należą: Medal Komisji Edukacji Narodowej (1978); Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2003); Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2008).
Pani Prof. Maria Chrzanowska była niezwykle serdeczną osobą. Aktywnie uczestniczyła w życiu Zakładu Antropologii, inspirowała i brała udział w wielu akcjach badawczych organizowanych przez Zakład, dała się poznać jako sumienny, uczynny i pogodny pracownik oraz serdeczna Koleżanka i Przyjaciółka. Pozostawiła córkę Martę z Mężem i dwójkę ukochanych wnuków. Sit tibi terra levis. Requiescant in pace ! prof. Ryszard Żarów